#tüm yollarda-bul-beni entry'leri

tarih boyunca çok kavim tarafından benimsenen, sahiplenen kadim şehir istanbul'un kuruluşu ile ilgili çok bilinmeyen efsane şöyledir:
antik yunan efsanelerine göre kral byzas(megaralı byzas) yeni bir şehir kurmak istemektedir ancak bu şehrin yeri konusunda kararsız kalmıştır. delfi kahinine giden byzas'a kahin, "yeni şehrini körler şehrinin karşısına kuracaksın der". byzas hayırdır inşallah diyerek ve kahinin nereyi kastettiğini anlamayarak yola koyulur. şimdiki sarayburnu taraflarından şimdiki kadıköy, o zamanlar khalkedon olarak anılan yerleşime bakıp "bu körler bu güzelim yer dururken şehri niye o çorak topraklara kurmuşlar ki?" der. ve o an da kahinin sözleri anlam bulur ve bizantion ismini vereceği şehri nereye kuracağını da anlamıştır. istanbulun kuruluş efsanesi bu şekildedir.

ancak istanbul isminin gelişimi de az bilinenler arasındadır. dönemin rum hükümdarı timaoş'un(timaş) oğlu istanbul, hükümdarlığı esnasında bu şehrin inşaasına 4 yıl çalışmıştır. ancak tamamlayamadan hükümranlığı sona ermiştir ve yerine geçen konstantin şehrin yapımını tamamlamıştır ve şehre istanbolin şeklinde 10. yüzyılda anılmaya başlayan ismi koymuştur.
istanbul şehri tarih içerisinde bizantion, konstantinopolis, konstantiniyye, asitane, darülhilafe ve dersaadet gibi isimlerle de anılmıştır.

tarih kitaplarında, genel başlıklar olarak istanbul'da dört farklı dönem yaşandığı yazılır. bu dönemler:

-tarih öncesi ve bizantion dönemi
tarih öncesi buluntular mö.6500e dayanır. ancak byzas tarafından bizantion mö.667 yılında kurulmuştur.

-bizans imparatorluğu dönemi

324-1453 yılları arasında yaşanmıştır. batı roma uygarlığında ı. theodosius ölümüyle batı roma yıkılır ve bizans dönemi başlar. konstantine 360 yılında dünyanın en büyük katedrali olan ayasofyayı inşa ettirir. batıdan göç eden romalıların çoğunluğu bu şehre göç eder. bir asırdan fazla sürecek olan egemenlik veba salgınlarının(543'teki salgında nüfusun yarısı ölmüştür) haçlı seferlerinin(1204'teki 4. sefer sonucu enkaza dönmüştür) ve 1391'de başlayan osmanlı kuşatmalarının arasında fethe kadar sürmüştür.



-osmanlı imparatorluğu dönemi:
ortaçağı kapatıp yeni çağı da açan sultan mehmet'in istanbul'u fethi 29 mayıs 1453'te gerçekleşmiştir.

1928'de itilaf devletleri tarafından işgal edilene kadar osmanlı hükmünde kalmıştır.


-cumhuriyet dönemi:
29 ekim 1923 tarihinde atatürk'ün önderliğinde kurulan cumhuriyetle birlikte istanbul'un 2500 yıllık başkent olma tarihi sona ermiştir.


39 ilçesi ve 18 milyonluk nüfusu ile dünyadaki metropollerden biridir.
diğer metropollerden ilk 10u ise şöyledir:
-tokyo
-seul
-mexico city
-new york
-mumbai
-sau paulo
-los angeles
-şangay
-jakarta
-moskova

yüzyıllar içerisinde stratejik yapısının getirisi olan cazibesinden hiç bir şey kaybetmeyen istanbul 7 tepeden oluşur. bir çok şiirde-şarkıda 7 tepeli şehir olarak anılır hatta. bilmeyenler için, istanbul'un üzerine kurulduğu 7 tepe şöyledir:
-topkapı seyir tepesi
-çemberlitaş tepesi
-beyazıt tepesi
-fatih tepesi
-yavuzselim tepesi
-edirnekapı tepesi
kocamustafapaşa tepesi

bilinenin aksine, 7 tepe üzerine kurulan tek şehir istanbul değildir. aynı yapılanma roma'da ve lizbon'da da görülmektedir.

ancak tüm bu metropollerden ve diğer 7 tepeli şehirlerden istanbul'u ayıran yegane özellik, iki ayrı kıta üzerine kurulmuş olmasıdır. boğazda vapurla yol alırken iki kıtanın tam ortasına bulunma hissi bile istanbul'u diğer tüm coğrafyalardan ayrı bir yere koymaya yeter.

Üç kez gidip üçünde de kaybolduğum tunaya nazır, tarih kokan klasik eski avrupa şehri. gidecekler için tavsiyelerim:
kaybolmamak için önlem almalarıdır. çünkü caddeleri birbirine çok benziyor. ayrıca o kadar çok ilgi çekici yapı var ki, yürüdüğünüz yola dikkat edemiyorsunuz.
schönbrunn sarayına gidiniz. sağındaki bahçeyi geziniz. ve mutlaka arka bahçede göreceğiniz bir tepe var. çıkmak 15 dakika falan sürer. üşenmeyip çıkınız. yukarıda tuvalet var. acele edeceğiniz bir durum yok aşağı inmek için. manzaranın tadını çıkarın. ancak siz indiğinizde saray kapanmış ve sizi içinde unutmuş olabiliyor(swh) bu nedenle bu işlemleri akşam 6dan önce bitirmiş olun.

izlanda'nın başkenti olmasının yanı sıra yeryüzünde(şunu belirtmeyi acayip seviyorum evet) kuzey kutup noktasına en yakın olan başkenttir.

izlanda nüfusunun yarısına yakını buradadır. (2015 nüfus sayımına göre 122.141 kişi) buna rağmen akureyri nüfusu daha canlıdır. benzetmek gibi olmasın haşa ama eskişehir-ankara gibi düşünülebilir akureyri- reykjavik.

izlandada bulunan 6 aktif havaalanından ikisi reykjavik'tedir ayrıca. bunlar reykjavik(rkv) ve reykjavik keflavik international(kef) dır. diğerleri için;
(bkz: akureyri(aey))
(bkz: egilsstadir(egs))
(bkz: isafjordur(ifs))
(bkz: vestmannaeyjar(vey))
ancak reykjavik bizi en çok ilgilendiren olmalıdır çünkü biletimiz bu noktaya kesilmektedir. işte o nokta:


izlanda üniversitesi reykjavik'tedir. bu üniversite izlanda'daki yükseköğrenimin aynı zamanda temelini oluşturmaktadır. olur da orada öğrenim görmek isterseniz, işte yerleşkenin allahım sana geliyorum görüntüsü:


reykjavik'e gidince iyi ki görmüşüm diyebileceğiniz yerleri görün, mesela hallgrímskirkja kilisesi. ve o şehirden çıkıp adayı yaşamaya başlayın. çünkü böyle şeyler sizi bekliyor olacak:



tabii kış aylarında giderseniz(swh)

genelde olduğu gibi bu gün de uyumadan karşıladığım haftanın ilk ve en sevdiğim günü

1856-1943 yılları arasında yaşamış sırp fizik dehası. sırbistan'ın smiljan kasabasında dünyaya gelen teslanın ölüm yeri de abd'dir. tam anlamıyla modern çağ mucididir. ismini verdiği bobin ve alternatif akım kablosuz elektrik iletimi teknolojinin bu kadar ileri seviyeye gelmesinde önemli rol oynar. ölümüne kadar 300e yakın icadı olan tesla'nın bir çok icadı ya anlaşılmamıştır ya da başkasının icadı olarak bilinmiştir. örneğin radyo

babasına kalsa papaz olması süper fikir olan tesla, annesinin desteğiyle bilim dünyasına kazandırılmıştır. 12 yaşındayken 17 yaşındaki ağabeyini bir kazada kaybeden tesla, psikolojik travmalar yaşamaya başlamıştır.şizofren olduğu dahi düşünülmüştür. bu zor zamanlardan babasının ölümüne kadar öğrenimine graz politeknik okulunda devam eder ancak 3. sınıfta okulu bırakır. ancak buhranlı zamanların da sona ermesiyle prag'da bulunan charles ferdinand üniversitesi'ne başlar. babasının ölümüyle üniversite öğrenimi de yarıda kalır. çalışma hayatına giren tesla, parise gider oradaki continental edison firmasında çalışmaya başlar. o güne dek yol inşa işlerinde çalıştığı da söylenir elbette. thomas edison'ın fikirlerini yaymak maksadıyla kurulmuş bu şirkette çalışırken ruhunu özgür bırakır ve bir çok buluşuna burada imza atar. ilk icadı regüle edici kontrol cihazını burada bulur ve geliştirir.daha sonra patronunun referans mektubuyla amerikaya gider ve edison ile ilk kez orada tanışır. mektupta yazan "iki büyük adam tanıyorum. biri sensin, diğeri de bu genç adam" dır.
nikola tesla, edisonun şirketinde çalışmaya başlar. burada alternatif akıma kafayı amiyane tabirle takan tesla, 1896 yılına gelindiğinde kablosuz elektrik akımının ilk büyük gösterisini sunacaktır. westinghouse şirketinin desteğiyle, niagara şelalesinden üretilen elektrikle buffalo şehri aydınlatılmıştır. mesafe 40 km'dir. bu olaydan sonra şehirdeki jeneratör sayısını artıran tesla, newyork şehrini de aydınlatmaya başlamıştır. bu, tesla'nın edisona karşı kazandığı ilk zaferidir. çünkü edisonun şirketinde çalıştığı sıralarda alternatif akımla yapmak istediklerini anlatan tesla'ya edison'un yanıtı "boş meselelerle kafasını boşuna meşgul etmemesi gerektiği" şeklindeydi.
günümüz robotlarının atası, radyoastronominin temeli, radyo gibi birçok yeniliğin mucidi tesla, aslında gözünü ışınlanma diye tabir edilen kuantum dolanıklığına dikmiştir. ilk dile gelimi schrödinger teoremlerine dayansa da tesla'nın bu konuda ciddi çalışmalarının ve deneylerinin olduğu söylenmektedir.
şunu yazmadan geçemeyeceğim sözlük: en sevdiğim fizikçidir bu sıra dışı mühendis.
edit: imla

kütüğün bulunduğu yusufeli'nden dahil olduğum en doğu karadeniz şehridir. nüfusu 2016 yılı verilerine göre 168.068dir ve bir önceki yıla oranla %0.18 azalma göstermiştir. ülkemizin eğitim düzeyi en yüksek ve suç oranı en düşük şehridir. bi ara hapishanesinin kapısı açıktı hatta(swh)

artvine gittiğinizde şehri asansörle kat kat çıkıyormuşsunuz hissini yaşarsınız. sezen aksunun uçurum uçurum gözlerinee şarkısı daha bir anlam kazanır, uçurum kıyısı yolculuklarda. debisi en yüksek nehrimiz olan çoruh size tam ortada durup göz kırpar. artvinin yeşili renk skalanıza meydan okur. insanlarının üretkenliğine ve çalışkanlığına hayran olursunuz. misafirperverlik bütün güzelliğiyle her köşe başındadır. insanın da doğanın da zarar verilmeden sevildiği ender yerlerdendir artvin. saygı duyarsınız tanısanız.

bazı türleri radyo programı yapmaktadır(bkz: nihat'la sivrisinek)

svalbard anlaşması, kuzeyde bulunan son yerleşim olan svalbard için 42 ülkenin katılımıyla imzalanmış bir anlaşmadır.
svalbard norveç'e bağlıdır ancak svalbard anlaşmasıyla özerk bir yapıya kavuşmuştur. anlaşmaya taraf olan bazı ülkeler İsveç, norveç, rusya, tayland, filipinler cumhuriyeti, afganistan, suudi arabistan ve abd şeklinde sıralanabilir. bu ülkelerin vatandaşlarının svalbard'da yaşama, çalışma ve ticaret yapma hakkı bulunur. tabi bu gerçekten de hükümdür. eğer kendinize yetecek kadar para kazanmıyorsanız, bu ülkelerin vatandaşlarından olsanız da sadece turist olarak orada bulunursunuz ve geri dönersiniz.

anlaşmaya göre bir diğer yasak da adada ölmektir. duyunca kulağa saçma gelse de bu dolaylı olarak gerçektir. eğer hasta olursanız ana karaya gönderilirsiniz yani svalbard dışına. asla orada yatılı hasta olamazsınız bu yasaktır. bunun nedeni de ceset sorunu anladığım kadarıyla. şöyle ki, ağır hastaysanız ölme riskiniz vardır. öldüğünüzde gömülürseniz, adanın iklim şartlarından dolayı cesediniz çürümeyecektir. bu nedenledir ki bütün svalbarda hizmet eden sadece bir tane mezarlık vardır ve o da yerleşimin çok uzağındadır. ayrıca 80 küsür yıldır, çürüme gerçekleşmediği için kimse gömülmemiştir.

bana tuhaf gelen bir diğer bilgiyi de paylaşayım: bilindiği üzere norveç shengen bölgesidir. detay isteyenler için (bkz: shengen anlaşması) svalbard da norveçe bağlıdır. ancak svalbard shengen bölgesi değildir.

kuzeydeki son yerleşim noktası olan svalbard'da bulunan küresel tohum deposudur. bu kısmı merak edenler için(bkz: svalbard)
klasik kıyamet senaryolarını izlediğimiz bilim kurgu-fantastik filmlerin senaryolarından aşina olduğumuz bir fikirmiş gibi gelse de, gerçek oğlu gerçektir. 2008'de açılan ve kıyamet ambarı olarak da nitelendirilen yapının içine girmek sivillere yasaktır. only staff çünkü. ancak etrafında genel bir gözlem yapılabilir. gözlem sonucu göreceğiniz şey şudur


yapının girişi bu kadardır ancak yerin 130metre altına inşa edildiği için bi bu kadar da yerin altında vardır(daha fazlası aslında)


yeryüzünde bulunan bütün bitki türlerinin tohumu bu depoda saklanmaktadır.
olur da yok olursak tohumlar emin ellerdedir. eller de yok olacaktır ama neysedir.

bu kutsal proje için tüm kıyamet senaryolarına karşı dayanıklı yapılan depo, küresel ısınmadan nasibini almış ve mayıs 2017'de sular altında kalmıştır. şiddetli yağmurla birlikte oluşan sel, ilk görseldeki girişe hücum etmiş ve buzula dönmüştür. tohumlar zarar görmemiş olsa da projenin ponçik kalbi kırılmıştır. kıyamet ambarı inşa et ama küreselin ısınmasını göz ardı et. benim bile kalbim kırıldı şu an

74-81 paraleller arasında bulunan, norveçe bağlı ancak özerk olan svalbard(bkz: svalbard anlaşması), insanların dünyanın kuzeyindeki son kalesi olan adalar topluluğudur. kuzeyde yaşamın olduğu son nokta olmasa da yerleşimin olduğu son noktadır. böyle anlatınca insan bi algılayamıyor da, haritada svalbardı görünce, anlatılmak istenenin ne menem bir şey olduğunu daha sağlam idrak ediyor. hadi idrak edin:


aslında svalbard kutup ayılarınındır da, insanlar sonradan iltica etmiştir. 2000 küsür insan vs 3000 küsür kutup ayısı. en ayı olan kazanmıştır her zamanki gibi.


svalbard iki şehirden oluşur ve toplam nüfus, bu iki şehirde altın oranla dağılım göstermemiştir. longyearbyen kentinde nüfusun yaklaşık 4/5i yaşarken, barentzburg'da bu oran neredeyse 1/5'tir. neyseki ayıların coğrafyaya dağılımı daha orantılıdır.
svalbard kutup noktasına en yakın yerleşim olduğu için kış aylarında gündüz, yaz aylarında da gece yaşanmaz. kuzey ışıklarının en güzel gözlemlenebildiği yerlerdendir. diğerleri için(bkz: izlanda-tromso)


svalbardda kış sıcaklık değerleri genellikle -10 ila -20 değerleri arasında değişir. karsta -33ü gören nesil için vız'dır biraz. ama ekim-şubat arası hep gece oluşunun da etkisiyle belki zihinsel olarak daha çok üşüyebilir kişi.yine de ekipman önemlidir. gittiğinizde orada da alışveriş yapabilirsiniz elbette, 2000 nüfuslu kasabalarımıza benzemez pek. alışveriş için bolca mekana sahiptir. müzesi ve üniversitesi bile olan klasik norveç medeniyetidir. ancak çok çok da pahalıdır. giderken hazırlıklı olmakta fayda vardır.

burayı özel kılan detaylardan bir diğeri de küresel tohum deposudur(bkz: global seed vault)


ömürde bir kez de olsa gidilip görülesidir etrafı mavi(su), üstü yeşil(aurora), kendisi beyaz(buzul), altı siyah(kömür) svalbard(bu tanım tamamen şu an uydurduğum ve uydururken de şair ruhumu sevmeme sebep olan tanımdır) (swh)