dün olan izmir mitinginden sonra izmir'i aratmayan mitingdir.
İstanbul'da 7 ilçede gerçekleşen miting. Sabah Anadolu yakasından başlayıp, akşam saatlerinde son durak Beyoğlu olmuştur.
İsrail başbakanı benyamin netanyahu’nun eşi. Geçenlerde lüks restoranlardan verdiği yemek siparişlerini devletin kasasından ödediği için savcılık suç duyurusunda bulunmuş ve dava açılmış. Adalet..
malum gün geldi çattı a dostlar.biz gençler olarak,yeni nesil hippi gezginler olarak,her şeyden ötesi bu ülkenin sıradan bir vatandaşı olarak elimizi vicdanımıza koymalı,sandığa gitmeli ve oylarımıza sahip çıkmalıyız.
ayrışmaların son bulacağı,ekonominin daha fazla dibe vurmayacağı,pasaportumuzun dünyada itibar göreceği,huzur ve kardeşlik içerisinde yaşayabileceğimiz güzel ve güneşli günler için
(bkz: oy ver)
ayrışmaların son bulacağı,ekonominin daha fazla dibe vurmayacağı,pasaportumuzun dünyada itibar göreceği,huzur ve kardeşlik içerisinde yaşayabileceğimiz güzel ve güneşli günler için
(bkz: oy ver)
Az önce , çok değil 20 25 dakika oldu . Kurşun yanımdan geçti , silah sesleri havada gümbür gümbür .
2 karakolun önünden geçtik , tam karşısında konvoy halinde durmuşlar silah sıkıyorlardı. Karakolda polis mi yoktu, yoksa silah seslerinden zevk mi alıyorsunuz?
Bu nasıl bir çaresizlik 20 dakikalık yolu 2 saatte geldik , tamam eyvallah koyunlar sevinin de pkk’dan Beter çıktınız . O silahları hangi abileriniz verdi , bu kasıtlı yapılan önceden “örgütlendiklerini” düşündüğüm bir skandal!!! Karşı koymaya kalkmak aptallık olur, ki birileri yaralanmış ,ambulanslar oyundan diskalifiye edilmemiş. Şimdi kim terörist çözemedim .
Çocuklarımızın , kardeşlerimizin yerlerine çakılı kalmasını , ağlamalarını ,başlarını pencereye dahi uzatamamasına sebep olanlar şimdi vatansever mi oluyor?
Koyayım öyle vatansevere de izin verenlere de . Ortadoğu zihniyeti boy gösterdi .
Buna sessiz kalan “kolluk” kuvveti , kuvvetini nereden aldığını ispatladın. Başlasın tiranlık diyecektim de başlamış çoktan.
Son söz: hepinizin Sodom ve gomore gibi helak olmanızı diliyor , bu korkan bebelerin , anaların korkusunu 1000 kat yaşamamanızı istiyorum .
2 karakolun önünden geçtik , tam karşısında konvoy halinde durmuşlar silah sıkıyorlardı. Karakolda polis mi yoktu, yoksa silah seslerinden zevk mi alıyorsunuz?
Bu nasıl bir çaresizlik 20 dakikalık yolu 2 saatte geldik , tamam eyvallah koyunlar sevinin de pkk’dan Beter çıktınız . O silahları hangi abileriniz verdi , bu kasıtlı yapılan önceden “örgütlendiklerini” düşündüğüm bir skandal!!! Karşı koymaya kalkmak aptallık olur, ki birileri yaralanmış ,ambulanslar oyundan diskalifiye edilmemiş. Şimdi kim terörist çözemedim .
Çocuklarımızın , kardeşlerimizin yerlerine çakılı kalmasını , ağlamalarını ,başlarını pencereye dahi uzatamamasına sebep olanlar şimdi vatansever mi oluyor?
Koyayım öyle vatansevere de izin verenlere de . Ortadoğu zihniyeti boy gösterdi .
Buna sessiz kalan “kolluk” kuvveti , kuvvetini nereden aldığını ispatladın. Başlasın tiranlık diyecektim de başlamış çoktan.
Son söz: hepinizin Sodom ve gomore gibi helak olmanızı diliyor , bu korkan bebelerin , anaların korkusunu 1000 kat yaşamamanızı istiyorum .
öğlen 12 sularında gerçekleşen bir garip açıklama. garipliği şuradan geliyor: muharrem ince'nin kendisi seçimi recep tayyip erdoğan'ın kazandığını gece 1 sularında biliyor ve ismail küçükkaya'ya "adam kazandı" şeklinde açıklıyor. ismail küçükkaya da bu mesajı kamuoyuyla paylaşıyor. bunu göndermekte hatalı olduğunu söylüyor, evet. lakin sabah 5'e kadar sonuçların kesinleşmesini bekledim diyor bunun üzerine de.
madem durum kesinleşmedi, neden bir gazeteciye bu mesajı gönderirsin?
eğer durum kesinleştiyse bunca insanın uykusuz kalmasına neden sebep oldun?
başka bir durum var da bize açıklamıyorsan da alacağın olsun.
madem durum kesinleşmedi, neden bir gazeteciye bu mesajı gönderirsin?
eğer durum kesinleştiyse bunca insanın uykusuz kalmasına neden sebep oldun?
başka bir durum var da bize açıklamıyorsan da alacağın olsun.
Türk halkı, 27 Mayıs 1960 sabahı saat üçte askeri bir darbe olduğunu radyodan Albay Alparslan Türkeş tarafından okunan bildiri yayımlandığında öğrendi. Bildiri, Türk Silahlı Kuvvelerinin "kardeş kavgasına meydan vermemek" ve "demokrasiyi içine düştüğü buhrandan" kurtarmak maksadıyla Ülke yönetimine el koyduğunu duyuruyordu.
Askerlerin yönetime el koymaları Ankara ve İstanbul'da halk, bilhassa her iki kentteki büyük öğrenci kitlesi ve genelde aydınlar arasında, büyük bir sevinçle karşılandı. Ülkenin geri kalanı ise bu türden bir tepki göstermedi. Kırsal kesim sessiz kaldı.
Bu darbenin, kırklı yaşlardaki albay, binbaşı ve yüzbaşıdan oluşan gizli tertipçiler tarafından yıllardır süren planlamanın ürünü olduğu bilinmektedir.
Bu ekip, Silahlı Kuvvetlerin geri kalanının desteğini kazanmak için, başlarına kıdemli bir subay da buldular. Bu kişi, Milli Savunma Bakanı'na siyasal durumu yorumladığı bir mektup yazdıktan sonra 3 Mayıs'ta mecburi izne çıkarılan, Kara Kuvvetleri eski Komutanı Orgeneral Cemal Gürsel’di.
Yumuşak ve babacan bir şahsiyet olan Gürsel, bütün Silahlı Kuvvetlerde iyi tanınıyor ve çok seviliyordu. Gürsel darbeye başkanlık etmeyi kabul etmiş ama darbenin düzenlenişine ilişkin ayrıntılara karışmamıştı. Darbe başarıya ulaştığında da İzmir'deki evinden askeri uçakla Ankara'ya getirildi.
Ordu iktidarın bundan böyle Orgeneral Gürsel başkanlığındaki Milli Birlik Komitesi'nin elinde olduğunu duyurdu, fakat komitenin tam işlevi de üyeleri de bir süre belirsiz kaldı.
Darbenin ertesi günü Cemal Gürsel'in Devlet Başkanı, Başbakan ve Milli Savunma Bakanı olduğu açıklandı. Kuramsal olarak Gürsel’e Atatürk’ün sahip olduğundan daha sınırsız yetkiler verilmişti.
Askerlerin yönetime el koymaları Ankara ve İstanbul'da halk, bilhassa her iki kentteki büyük öğrenci kitlesi ve genelde aydınlar arasında, büyük bir sevinçle karşılandı. Ülkenin geri kalanı ise bu türden bir tepki göstermedi. Kırsal kesim sessiz kaldı.
Bu darbenin, kırklı yaşlardaki albay, binbaşı ve yüzbaşıdan oluşan gizli tertipçiler tarafından yıllardır süren planlamanın ürünü olduğu bilinmektedir.
Bu ekip, Silahlı Kuvvetlerin geri kalanının desteğini kazanmak için, başlarına kıdemli bir subay da buldular. Bu kişi, Milli Savunma Bakanı'na siyasal durumu yorumladığı bir mektup yazdıktan sonra 3 Mayıs'ta mecburi izne çıkarılan, Kara Kuvvetleri eski Komutanı Orgeneral Cemal Gürsel’di.
Yumuşak ve babacan bir şahsiyet olan Gürsel, bütün Silahlı Kuvvetlerde iyi tanınıyor ve çok seviliyordu. Gürsel darbeye başkanlık etmeyi kabul etmiş ama darbenin düzenlenişine ilişkin ayrıntılara karışmamıştı. Darbe başarıya ulaştığında da İzmir'deki evinden askeri uçakla Ankara'ya getirildi.
Ordu iktidarın bundan böyle Orgeneral Gürsel başkanlığındaki Milli Birlik Komitesi'nin elinde olduğunu duyurdu, fakat komitenin tam işlevi de üyeleri de bir süre belirsiz kaldı.
Darbenin ertesi günü Cemal Gürsel'in Devlet Başkanı, Başbakan ve Milli Savunma Bakanı olduğu açıklandı. Kuramsal olarak Gürsel’e Atatürk’ün sahip olduğundan daha sınırsız yetkiler verilmişti.
MBK 38 subaydan oluşuyordu. Görünüşte Cemal Gürsel hareketin lideriydi. Ama gerçekte, devlet başkanının yardımcısı olan Başbakanlık Müsteşarı Albay Alparslan Türkeş, MBK'nin önceleri en nüfuzlu üyesiydi.
Kıbrıslı bir Türk olan Türkeş, ikinci Dünya Savaşı sonunda Pantürkizm'e, duyduğu yakınlıktan dolayı suçlanmış, sonradan aklanmıştı. MBK içerisinde, siyasal sistemde köklü bir reform isteyen ve siyasal partilere hiçbir itimadı olmayan köktenci kanadın temsilcisiydi.
260 generalden 235'ini ve 5000 kadar albay ve binbaşıyı emekliye sevk eden 3 Ağustos kararına MBK'den zorluk çıkartanlar hiç kuskusuz Türkeş'in grubuydu. Gerçi Türk Silahlı Kuvvetlerinin üst kademelerinde bir yığılma olduğu herkesçe bilinen bir şeydi, ama emekliliğe sevklerinin esas nedeni, o kişinin siyasal güvenilirliğinden kuşkulanılması idi.
Ordudan sonra sıra üniversitelere geldi. Meslektaşlarının nazarında nüfuzu fazlasıyla artan Türkeş, başbakanlık müsteşarlığı görevinden istifa etmek zorunda kalmıştı, böyle olduğu halde köktenci grup yine de Ekim ayında 147 üniversite öğretim üyesini üniversiteden attıracak bir kararı hızla geçirecek kadar güçlüydü. Ancak seçimde kullanılan ölçütlerin net olmaması şiddetli tepkiye yol açtı, bütün rektörler istifa ettiler. Sonunda öğretim üyelerine kürsüleri iade edildi, ama bu ancak Mart 1962'de gerçekleşebildi.
Bu tasfiyelere karşı muhalefete rağmen, MBK içerisindeki köktenciler, daha da iddialı bir planı Ekim ayında uygulamaya giriştiler. Alparslan Türkeş tarafından telkin edilmiş olan bu plan, Türkiye Ülkü ve Kültür Birliği planıydı. bu birlik, Milli Eğitim Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü, basın ve radyonun yönetimine el koyacak ve böylelikle ülkenin kültürel yaşamında totaliter bir nüfuz tesis edilecekti.
13 Kasım 1960'da Gürsel, MBK'nin dağıtıldığını ve aralarında Türkeş’in de bulunduğu en ileri köktencileri dışta bırakan yeni bir MBK'nin kurulduğunu duyurdu. 14’ler yurtdışındaki büyükelçiliklere askeri ataşe olarak atandılar. Türkeş Yeni Delhi’de askeri ataşe oldu.
Kıbrıslı bir Türk olan Türkeş, ikinci Dünya Savaşı sonunda Pantürkizm'e, duyduğu yakınlıktan dolayı suçlanmış, sonradan aklanmıştı. MBK içerisinde, siyasal sistemde köklü bir reform isteyen ve siyasal partilere hiçbir itimadı olmayan köktenci kanadın temsilcisiydi.
260 generalden 235'ini ve 5000 kadar albay ve binbaşıyı emekliye sevk eden 3 Ağustos kararına MBK'den zorluk çıkartanlar hiç kuskusuz Türkeş'in grubuydu. Gerçi Türk Silahlı Kuvvetlerinin üst kademelerinde bir yığılma olduğu herkesçe bilinen bir şeydi, ama emekliliğe sevklerinin esas nedeni, o kişinin siyasal güvenilirliğinden kuşkulanılması idi.
Ordudan sonra sıra üniversitelere geldi. Meslektaşlarının nazarında nüfuzu fazlasıyla artan Türkeş, başbakanlık müsteşarlığı görevinden istifa etmek zorunda kalmıştı, böyle olduğu halde köktenci grup yine de Ekim ayında 147 üniversite öğretim üyesini üniversiteden attıracak bir kararı hızla geçirecek kadar güçlüydü. Ancak seçimde kullanılan ölçütlerin net olmaması şiddetli tepkiye yol açtı, bütün rektörler istifa ettiler. Sonunda öğretim üyelerine kürsüleri iade edildi, ama bu ancak Mart 1962'de gerçekleşebildi.
Bu tasfiyelere karşı muhalefete rağmen, MBK içerisindeki köktenciler, daha da iddialı bir planı Ekim ayında uygulamaya giriştiler. Alparslan Türkeş tarafından telkin edilmiş olan bu plan, Türkiye Ülkü ve Kültür Birliği planıydı. bu birlik, Milli Eğitim Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü, basın ve radyonun yönetimine el koyacak ve böylelikle ülkenin kültürel yaşamında totaliter bir nüfuz tesis edilecekti.
13 Kasım 1960'da Gürsel, MBK'nin dağıtıldığını ve aralarında Türkeş’in de bulunduğu en ileri köktencileri dışta bırakan yeni bir MBK'nin kurulduğunu duyurdu. 14’ler yurtdışındaki büyükelçiliklere askeri ataşe olarak atandılar. Türkeş Yeni Delhi’de askeri ataşe oldu.
Başlangıçta MBK darbeciler ve aralarında, Gürsel gibi ordunun saygısını kazanmış bazı kıdemli subaylardan oluşuyordu. Başarılı olmasına ve bütün Silahlı Kuvvetlerin darbeyi desteklemesine rağmen MBK, Silahı Kuvvetleri temsil etmiyordu.
1960-1980 yıllarında üst rütbeli subaylar, MBK'nin yalnızca orduyu ilgilendirebilecek konulara müdahalesinden ve ordu hiyerarşisinin bozulmasından artan şekilde kaygılanmaktaydılar. Ordu üst kademesi alt rütbedeki subayların gelecekte kendi başlarına yapabilecekleri bağımsız herhangi bir eylemi önlemek amacıyla Silahlı Kuvvetler Birliği’ni kurdu.
Silahlı Kuvvetler Birliği, 1961-1962 yıllarında, sivil siyasetçilere 27 Mayıs öncesinin siyasetine dönmemelerini ikaz eden muhtıralarla siyasete birçok kez müdahalede bulundu. Bunu, inisiyatifi elde tutmak ve sivil siyasete dönülmesine karşı çıkan köktenci subayların kendi başına eyleme geçmelerine engel olmak amacıyla yapıyorlardı.
Başına buyruk bir eyleme karşı duyulan korkunun hiç de boşuna olmadığını Albay Talat Aydemir'in eylemleri doğrulayacaktı. Aydemir 1950'lerin ortalarındaki gizli tertibe katılanlardan biriydi ve şimdi Harp Okulu komutanıydı Aydemir, 22 Şubat 1962 ve 21 Mayıs 1963'te iki kez başarısız darbe girişiminde bulundu. İlkinde affedilmesine rağmen ikincisinde idam edildi.
1960-1963 yılları boyunca Silahlı Kuvvetler içerisinde hoşnutsuzluk vardı, gizli tertip söylentileri dolaşmakta ve yeni bir askeri müdahale olması beklenmekteydi. 8 Şubat 1963'te Irak'ta ve tam bir ay sonra da Suriye'de ordunun yönetime el koyması, Türkiye'de sivil siyasete dönüşün kolay olmayacağı biçiminde algılanmaktaydı.
1960-1980 yıllarında üst rütbeli subaylar, MBK'nin yalnızca orduyu ilgilendirebilecek konulara müdahalesinden ve ordu hiyerarşisinin bozulmasından artan şekilde kaygılanmaktaydılar. Ordu üst kademesi alt rütbedeki subayların gelecekte kendi başlarına yapabilecekleri bağımsız herhangi bir eylemi önlemek amacıyla Silahlı Kuvvetler Birliği’ni kurdu.
Silahlı Kuvvetler Birliği, 1961-1962 yıllarında, sivil siyasetçilere 27 Mayıs öncesinin siyasetine dönmemelerini ikaz eden muhtıralarla siyasete birçok kez müdahalede bulundu. Bunu, inisiyatifi elde tutmak ve sivil siyasete dönülmesine karşı çıkan köktenci subayların kendi başına eyleme geçmelerine engel olmak amacıyla yapıyorlardı.
Başına buyruk bir eyleme karşı duyulan korkunun hiç de boşuna olmadığını Albay Talat Aydemir'in eylemleri doğrulayacaktı. Aydemir 1950'lerin ortalarındaki gizli tertibe katılanlardan biriydi ve şimdi Harp Okulu komutanıydı Aydemir, 22 Şubat 1962 ve 21 Mayıs 1963'te iki kez başarısız darbe girişiminde bulundu. İlkinde affedilmesine rağmen ikincisinde idam edildi.
1960-1963 yılları boyunca Silahlı Kuvvetler içerisinde hoşnutsuzluk vardı, gizli tertip söylentileri dolaşmakta ve yeni bir askeri müdahale olması beklenmekteydi. 8 Şubat 1963'te Irak'ta ve tam bir ay sonra da Suriye'de ordunun yönetime el koyması, Türkiye'de sivil siyasete dönüşün kolay olmayacağı biçiminde algılanmaktaydı.
MBK'de Ekim 1960'ta yapılan tasfiye, iktidarın parlamenter demokrasiye dönmekten yana olanların elinde olduğunun açık bir işareti olmuştu. O tarihten sonra Cumhuriyetin kurumları oldukça hızlı şekilde yerlerini almaya başladı.
Yeni bir anayasa hazırlamakla görevlendirilmiş olan profesörler kurulu, başlangıçta çalışmalarını bir ay içerisinde tamamlamayı tasarlamıştı. Ama çalışmalar, bilhassa kurul içerisindeki görüş farklılıklarından dolayı, beklenenden yavaş ilerliyordu. Başkan Onar‘ın liderlik ettiği üç kurul üyesi siyasetçilere çok az güven duyduklarından onların elini kolunu bağlayacak ayrıntılı bir metinden yanaydı.
Öteki iki üye ise (Tarık Zafer Tunaya ve İsmet Giritli), sistemi geliştirmek için siyasal partilere azami hareket olanağı verecek bir anayasadan yanaydı. Eylül başlarında Onar, Tunaya ve Giritli'yi kuruldan çıkardı. Bu olaydan sonra, 17 Ekim'de MBK'ye bir anayasa taslağı sunuldu.
Bu arada da Ankara Üniversitesinden bir grup hukuk profesörü , Profesör Yavuz Abadan'ın önderliğinde kendi anayasa taslaklarını hazırlamış bulunuyorlardı. Bu grubun ısrarıyla, anayasa metnini tamamlama görevi bir kurucu meclise verildi.
Kurucu Meclis, bir üst kuruluştan (MBK) ve faaliyette bulunan siyasal partilerin (Cumhuriyet Halk Partisi ve Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi), meslek kesimlerinin ve illerin 272 temsilcisinden oluşan bir alt kuruluştan (Temsilciler Meclisi) oluşuyordu.
Kurucu Meclis ilk toplantısını 6 Ocak 1961'de yaptı. Bu tarihten sonra çalışmaların birçoğu, Prof. Enver Ziya Karal ve Prof. Turhan Feyzioglu'nun başkanlık ettikleri, Kurucu Meclis'e bağlı 20 kişilik Anayasa Komitesi tarafından yürütüldü .
Ortaya çıkan metin, 1924 Anayasası'ndan bariz şekilde farklıydı. Yeni anayasanın yazarlarının esas amacı, Millet Meclisi'ni başka kurumlarla dengelemek suretiyle, DP'nin (ve ondan önce CHP'nin) sahip olduğu türden bir iktidar tekelini engellemekti. Eski yapıda, Millet Meclisi'nde çoğunluğa sahip olan parti neredeyse sınırsız bir hareket özgürlüğüne sahipti.
Cumhuriyet Senatosu adında bir ikinci meclis oluşturuldu. Bütün yasalar her iki meclisten geçmek zorundaydı (Senatonun vetosu Millet Meclisinin üçte iki çoğunluğuyla reddedilebiliyordu). Senato üyeleri, cumhurbaşkanı tarafından atanacak kontenjan üyeleri haricinde, seçimle geleceklerdi.
Anayasaya aykırı gördüğü yasaları reddedebilen bağımsız bir Anayasa Mahkemesi getirilmiş, yargı kurumu, üniversiteler ve kitle iletişim örgütlerinin tam özerklikleri güvence altına alınmıştı.
Ayrıca, tek bir partinin Millet Meclisi'nde ezici çoğunluk elde etme olanağını azaltmak için nispi temsil sistemi getirilmişti. Anayasaya temel hak ve özgürlükler konulmuştu .
Anayasada belirtilen Milli Güvenlik Kurulu'nun kurulması yoluyla orduya ilk kez anayasal bir rol verildi. Milli Güvenlik Kurulu Aralık 1962'de yasayla kuruldu. Cumhurbaşkanının (onun yokluğunda başbakanın) başkanlık ettiği Milli Güvenlik Kurulu, hükûmete iç ve dış güvenlik hakkında tavsiyelerde bulunuyordu.
Kuvvet temsilcileri, genelkurmay başkanı ve ilgili bakanlar, memuriyetlerinden dolay, Milli Güvenlik Kurulu'nun resmen üyeleriydiler ve Kurul'un kendi sekretaryası ve birtakım daireleri vardı. Kuruluşunu izleyen yirmi yıl içinde, MGK giderek devlet siyaseti üzerindeki nüfuzunu genişletti ve devletin güçlü bir koruyucusu haline geldi.
Siyasal faaliyetler üzerindeki yasak kaldırıldı ve yapılacak seçimler için yeni partilerin kurulmasına olanak verildi. (CHP ve CKMP'ye ilaveten) on bir yeni parti kurulmuştu. Bunların çoğu kısa ömürlü oldu. Ama en önemli yeni parti hiç kuskusuz, başlıca amacı emekli subayların ve tutuklu Demokratların eski konumlarına iadesi olan Adalet Partisi'ydi.
Bu parti hem taraftarlarından hem de rakipleri tarafından DP'nin bir devamı olarak görülüyordu. Bu sebepten MBK ile ilişkileri başından beri son derece dikkatli oldu. Emekliye sevk edilmiş generallerden biri olan Ragıp Gümüşpala, 1964‘te ölene dek partinin başkanıydı. Gümüşpala, MBK ve kendi taraftarları arasındaki gerginliği dindirmede ılımlı tavrıyla başarılı oldu.
Türk halkının siyasal açıdan kendini ifade etmesi için ilk fırsat, 9 Temmuz 1961'de yeni anayasa için yapılan halkoylaması idi. Halkoylamasında 27 Mayıs güçleri beklenmedik ciddi bir darbe yedi. Anayasa yüzde 38,3'e karşı yüzde 61,7 oyla kabul edilmişti, ama hükümetin anayasa lehindeki propaganda çabalan göz önüne alındığında, yüzde 38,3 oranının son derece yüksek olduğunun kabul edilmesi gerekiyordu.
Bu, hiçbir örgütlenmesi olmadığı halde, Menderes tarafları seçmenin büyük ölçüde aleyhte oy verdiğini gösteriyordu. DP'nin 1960 öncesinde çok güçlü olduğu 11 vilayette anayasaya çoğunlukla ret oyu verilmesi bunu doğruluyordu.
Bu eğilim 15 Ekim 1961'de yapılan parlamento seçimlerinde de doğrulandı. Genel kanı seçimlerin serbest ve dürüst olduğuydu. Partiler üzerindeki tek kısıtlama Eylül'de MBK'nin imzalamayı zorunlu kıldığı bir protokoldü. Partiler bu protokolde, 27 Mayıs darbesini ya da sabık Demokrat Partili siyasetçilerin mahkeme davalarını seçim malzemesi yapmamaya söz vermişlerdi.
Seçim sonuçları, yüzde 34,7 oy (158 sandalye) alan Adalet Partisi'nin biraz üzerinde, oyların yüzde 36,7 (173 sandalye) alan Cumhuriyet Halk Partisi için hayal kırıklığı yarattı. Karşı düşüncedeki Demokratların 1955'te kurmuş olduğu Hürriyet Partisi'nin bir devamı sayılabilecek olan Yeni Türkiye Partisi yüzde 13.9, muhafazakâr CKMP ise yüzde 13.4 oy toplamıştı.
Hem sol hem sağ için öncekine nazaran daha geniş bir siyasal faaliyet yelpazesine izin vermiş olması bakımından, yeni anayasa eskisinden çok daha fazla liberaldi. Eski Kemalist kalıbın dışında ortaya çıkan ilk parti, Türkiye İşçi Partisi idi.
Parti Şubat 1961'de bazı sendikacılar tarafından kurulmuştu ama partinin hemen tüm yaşamı boyunca etkin ve sürükleyici kişisi, yazar, hukukçu ve eski öğretim üyesi Mehmet Ali Aybar olacaktı.
TİP'in önemi siyasal gücünde yada topladığı oylarda yatmıyordu. Hiçbir genel seçimde oyların yüzde 3’ünden fazlasını alabilmiş değildi ve hiçbir zaman bir koalisyon hükümetine katılmadı. Onun önemi daha çok, seçimlerde yarışan gerçek ideolojik temele sahip ilk parti olmasında yatıyordu.
Varlığıyla öteki partileri ideolojik açıdan kendilerini daha açık seçik tanımlamaya da zorladı. 1960'larda TİP birçok entelektüelin desteğini almış ve sonradan çok sayıda gruba bölünecek olan Türk soluna bir çeşit laboratuvar vazifesini görmüştü.
Yeni anayasadaki geniş siyasal serbestlik, fikirlerini sakınmadan söyleyen sağcı ya da İslami çizgideki partilerin kuruluşuna hemen yol açmadı. Bu daha sonra olacaktı. Ancak, Menderes ve hükümetinin dini siyasete alet ettikleri için gerek ordunun ve gerekse CHP'nin sert eleştirilerine uğradığını dikkate alan birçok gözlemciyi şaşırtacak şekilde, 1945 öncesi yılların katı laik, hatta İslam aleyhindeki politikalarına bir dönüş de olmadı.
Aksine, cami inşasına, türbelerin onarımına ve okullarda din eğitimine artan bir özen gösterilmek suretiyle İslami akımların başarı olanağını yok etmek için gayret sarf edilmekteydi. Yüksek İslam Enstitülerinin ders programları toplumbilim, ekonomi ve hukuk derslerini içerecek şekilde değiştirildi.
Diyanet İşleri Başkanlığı aydınlatıcı dinsel vaazlar yayımlamaya başladı ve Kur’an‘ın Türkçe tercümesi yayımlandı. Yeni yönetim aynı zamanda da, tıpkı savaş sonrasında İnönü hükümetinin yapmış olduğu gibi, dinsel duygu ve inançların ifadesine tanınan bu geniş müsamahanın yol açabileceği tehlikelere karşı kendini korumaktaydı: 1925‘te Hıyanet-i Vataniye Kanunu'na ve 1949'da ceza yasasına konulan dini siyasal amaçla kullanma yasağı, şimdi yeni anayasanın bir maddesiydi.
Yeni bir anayasa hazırlamakla görevlendirilmiş olan profesörler kurulu, başlangıçta çalışmalarını bir ay içerisinde tamamlamayı tasarlamıştı. Ama çalışmalar, bilhassa kurul içerisindeki görüş farklılıklarından dolayı, beklenenden yavaş ilerliyordu. Başkan Onar‘ın liderlik ettiği üç kurul üyesi siyasetçilere çok az güven duyduklarından onların elini kolunu bağlayacak ayrıntılı bir metinden yanaydı.
Öteki iki üye ise (Tarık Zafer Tunaya ve İsmet Giritli), sistemi geliştirmek için siyasal partilere azami hareket olanağı verecek bir anayasadan yanaydı. Eylül başlarında Onar, Tunaya ve Giritli'yi kuruldan çıkardı. Bu olaydan sonra, 17 Ekim'de MBK'ye bir anayasa taslağı sunuldu.
Bu arada da Ankara Üniversitesinden bir grup hukuk profesörü , Profesör Yavuz Abadan'ın önderliğinde kendi anayasa taslaklarını hazırlamış bulunuyorlardı. Bu grubun ısrarıyla, anayasa metnini tamamlama görevi bir kurucu meclise verildi.
Kurucu Meclis, bir üst kuruluştan (MBK) ve faaliyette bulunan siyasal partilerin (Cumhuriyet Halk Partisi ve Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi), meslek kesimlerinin ve illerin 272 temsilcisinden oluşan bir alt kuruluştan (Temsilciler Meclisi) oluşuyordu.
Kurucu Meclis ilk toplantısını 6 Ocak 1961'de yaptı. Bu tarihten sonra çalışmaların birçoğu, Prof. Enver Ziya Karal ve Prof. Turhan Feyzioglu'nun başkanlık ettikleri, Kurucu Meclis'e bağlı 20 kişilik Anayasa Komitesi tarafından yürütüldü .
Ortaya çıkan metin, 1924 Anayasası'ndan bariz şekilde farklıydı. Yeni anayasanın yazarlarının esas amacı, Millet Meclisi'ni başka kurumlarla dengelemek suretiyle, DP'nin (ve ondan önce CHP'nin) sahip olduğu türden bir iktidar tekelini engellemekti. Eski yapıda, Millet Meclisi'nde çoğunluğa sahip olan parti neredeyse sınırsız bir hareket özgürlüğüne sahipti.
Cumhuriyet Senatosu adında bir ikinci meclis oluşturuldu. Bütün yasalar her iki meclisten geçmek zorundaydı (Senatonun vetosu Millet Meclisinin üçte iki çoğunluğuyla reddedilebiliyordu). Senato üyeleri, cumhurbaşkanı tarafından atanacak kontenjan üyeleri haricinde, seçimle geleceklerdi.
Anayasaya aykırı gördüğü yasaları reddedebilen bağımsız bir Anayasa Mahkemesi getirilmiş, yargı kurumu, üniversiteler ve kitle iletişim örgütlerinin tam özerklikleri güvence altına alınmıştı.
Ayrıca, tek bir partinin Millet Meclisi'nde ezici çoğunluk elde etme olanağını azaltmak için nispi temsil sistemi getirilmişti. Anayasaya temel hak ve özgürlükler konulmuştu .
Anayasada belirtilen Milli Güvenlik Kurulu'nun kurulması yoluyla orduya ilk kez anayasal bir rol verildi. Milli Güvenlik Kurulu Aralık 1962'de yasayla kuruldu. Cumhurbaşkanının (onun yokluğunda başbakanın) başkanlık ettiği Milli Güvenlik Kurulu, hükûmete iç ve dış güvenlik hakkında tavsiyelerde bulunuyordu.
Kuvvet temsilcileri, genelkurmay başkanı ve ilgili bakanlar, memuriyetlerinden dolay, Milli Güvenlik Kurulu'nun resmen üyeleriydiler ve Kurul'un kendi sekretaryası ve birtakım daireleri vardı. Kuruluşunu izleyen yirmi yıl içinde, MGK giderek devlet siyaseti üzerindeki nüfuzunu genişletti ve devletin güçlü bir koruyucusu haline geldi.
Siyasal faaliyetler üzerindeki yasak kaldırıldı ve yapılacak seçimler için yeni partilerin kurulmasına olanak verildi. (CHP ve CKMP'ye ilaveten) on bir yeni parti kurulmuştu. Bunların çoğu kısa ömürlü oldu. Ama en önemli yeni parti hiç kuskusuz, başlıca amacı emekli subayların ve tutuklu Demokratların eski konumlarına iadesi olan Adalet Partisi'ydi.
Bu parti hem taraftarlarından hem de rakipleri tarafından DP'nin bir devamı olarak görülüyordu. Bu sebepten MBK ile ilişkileri başından beri son derece dikkatli oldu. Emekliye sevk edilmiş generallerden biri olan Ragıp Gümüşpala, 1964‘te ölene dek partinin başkanıydı. Gümüşpala, MBK ve kendi taraftarları arasındaki gerginliği dindirmede ılımlı tavrıyla başarılı oldu.
Türk halkının siyasal açıdan kendini ifade etmesi için ilk fırsat, 9 Temmuz 1961'de yeni anayasa için yapılan halkoylaması idi. Halkoylamasında 27 Mayıs güçleri beklenmedik ciddi bir darbe yedi. Anayasa yüzde 38,3'e karşı yüzde 61,7 oyla kabul edilmişti, ama hükümetin anayasa lehindeki propaganda çabalan göz önüne alındığında, yüzde 38,3 oranının son derece yüksek olduğunun kabul edilmesi gerekiyordu.
Bu, hiçbir örgütlenmesi olmadığı halde, Menderes tarafları seçmenin büyük ölçüde aleyhte oy verdiğini gösteriyordu. DP'nin 1960 öncesinde çok güçlü olduğu 11 vilayette anayasaya çoğunlukla ret oyu verilmesi bunu doğruluyordu.
Bu eğilim 15 Ekim 1961'de yapılan parlamento seçimlerinde de doğrulandı. Genel kanı seçimlerin serbest ve dürüst olduğuydu. Partiler üzerindeki tek kısıtlama Eylül'de MBK'nin imzalamayı zorunlu kıldığı bir protokoldü. Partiler bu protokolde, 27 Mayıs darbesini ya da sabık Demokrat Partili siyasetçilerin mahkeme davalarını seçim malzemesi yapmamaya söz vermişlerdi.
Seçim sonuçları, yüzde 34,7 oy (158 sandalye) alan Adalet Partisi'nin biraz üzerinde, oyların yüzde 36,7 (173 sandalye) alan Cumhuriyet Halk Partisi için hayal kırıklığı yarattı. Karşı düşüncedeki Demokratların 1955'te kurmuş olduğu Hürriyet Partisi'nin bir devamı sayılabilecek olan Yeni Türkiye Partisi yüzde 13.9, muhafazakâr CKMP ise yüzde 13.4 oy toplamıştı.
Hem sol hem sağ için öncekine nazaran daha geniş bir siyasal faaliyet yelpazesine izin vermiş olması bakımından, yeni anayasa eskisinden çok daha fazla liberaldi. Eski Kemalist kalıbın dışında ortaya çıkan ilk parti, Türkiye İşçi Partisi idi.
Parti Şubat 1961'de bazı sendikacılar tarafından kurulmuştu ama partinin hemen tüm yaşamı boyunca etkin ve sürükleyici kişisi, yazar, hukukçu ve eski öğretim üyesi Mehmet Ali Aybar olacaktı.
TİP'in önemi siyasal gücünde yada topladığı oylarda yatmıyordu. Hiçbir genel seçimde oyların yüzde 3’ünden fazlasını alabilmiş değildi ve hiçbir zaman bir koalisyon hükümetine katılmadı. Onun önemi daha çok, seçimlerde yarışan gerçek ideolojik temele sahip ilk parti olmasında yatıyordu.
Varlığıyla öteki partileri ideolojik açıdan kendilerini daha açık seçik tanımlamaya da zorladı. 1960'larda TİP birçok entelektüelin desteğini almış ve sonradan çok sayıda gruba bölünecek olan Türk soluna bir çeşit laboratuvar vazifesini görmüştü.
Yeni anayasadaki geniş siyasal serbestlik, fikirlerini sakınmadan söyleyen sağcı ya da İslami çizgideki partilerin kuruluşuna hemen yol açmadı. Bu daha sonra olacaktı. Ancak, Menderes ve hükümetinin dini siyasete alet ettikleri için gerek ordunun ve gerekse CHP'nin sert eleştirilerine uğradığını dikkate alan birçok gözlemciyi şaşırtacak şekilde, 1945 öncesi yılların katı laik, hatta İslam aleyhindeki politikalarına bir dönüş de olmadı.
Aksine, cami inşasına, türbelerin onarımına ve okullarda din eğitimine artan bir özen gösterilmek suretiyle İslami akımların başarı olanağını yok etmek için gayret sarf edilmekteydi. Yüksek İslam Enstitülerinin ders programları toplumbilim, ekonomi ve hukuk derslerini içerecek şekilde değiştirildi.
Diyanet İşleri Başkanlığı aydınlatıcı dinsel vaazlar yayımlamaya başladı ve Kur’an‘ın Türkçe tercümesi yayımlandı. Yeni yönetim aynı zamanda da, tıpkı savaş sonrasında İnönü hükümetinin yapmış olduğu gibi, dinsel duygu ve inançların ifadesine tanınan bu geniş müsamahanın yol açabileceği tehlikelere karşı kendini korumaktaydı: 1925‘te Hıyanet-i Vataniye Kanunu'na ve 1949'da ceza yasasına konulan dini siyasal amaçla kullanma yasağı, şimdi yeni anayasanın bir maddesiydi.
